Gayrimenkul piyasası temsilcilerinin verdiği bilgi doğrultusunda Türk yurttaşlığı için gayrimenkul almak isteyen yabancı, eksper raporundan çıkan değerlemenin yurttaşlık için lazım olan 250 bin $’lık sınırın altında kalması durumunda söz konusu işlemi iptal ediyor. Piyasa temsilcilerine göre 10 günde bu biçimde 250 milyon liralık konut satışı iptal edildi.
10 günde 250 milyonluk konut satışı
Gayrimenkul piyasasına gelen değerleme düzenlemesi yabancı konut satışlarında 10 gün içinde neredeyse 250 milyon liralık satışı iptal ettirdi. Yabancı alıcıların gayrimenkul alımlarında, eksper raporlarında bulunan değerlemelerin, satıcı ile anlaşılan değerlemenin altında kalması halinde, alımdan vazgeçtikleri vurguluyor. Bu söz konusu durum satışlarda iptaller yaşanmasına sebep oluyor. On günde neredeyse 250 milyon liralık konut satışının yanlış değerlemeler sebebiyle iptal edildiğini söyleyen gayrimenkul piyasa temsilcileri sistemin acilen durdurulması gerektiğini vurguladı. Geçen devirde yabancı yatırımcıya yurttaşlık hakkı getiren kanun doğrultusunda, minimum 250 bin $’lık gayrimenkul satın alan bireye Türk yurttaşlığı edinme hakkı veriliyordu. Fakat piyasa temsilcileri değerleme aşamasını SPK lisanslı değerleme şirketleri yapmadığından “hileli vatandaşlığa” kapı aralandığı şikayetlerinde bulunuyordu. Daha sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Taşınmaz Değerleme Dairesi Başkanlığınca “Yabancıların Taraf Olduğu İşlemlerde Düzenlenecek Değerleme Raporlarına İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı genelgeye yenilikler getirildi. Yenilikler doğrultusunda değerleme firmalarını 20 Eylül 2021 tarihi itibariyle yapay zekanın ataması beklendi. Fakat gayrimenkul piyasası, denetleme şirketlerinin %80 oranının bankalar ile çalıştığını ve teminat mantığıyla bir değerleme verdiklerini ve bunun doğru olmadığını söylüyor.
“Emsal dairelerin örnek alınması yanlış”
Konutder Yönetim Kurulu başkanı olan Altan Elmas, ekspertiz sisteminin yabancıya olan konut satışında her zaman yapıldığını vurgulayarak, “Ekspertizleri zaten yaptırıyoruz. İster vatandaşlık ister normal satış olsun. Değerleme firmalarının 80’i bankalara ekspertiz yapan kurumlar. Örneğin denetleme şirketi bankalar için teminat amaçlı aynı semtte, muhitte veya çevre binalarda bir emsal ekspertizi yapmışsa bu, zaten piyasa değerinin yüzde 40’ı oluyor. Dolayısıyla malın gerçek değerini yazmıyorlar. Aynı daireye emsal dairelere yüzde 40’nı düşürdüğü zaman başka bir amaçla da olsa öncesinde olan değeri yazıyor. Her iki tarafı mağdur ediyor ve rapor geldiğinde satış iptalleri yaşanıyor.” dedi.
“Satışlar negatif yönde etkileniyor”
Mars Investment İcra Kurulu Başkanı olan Hakan Bucak, uygulamanın hileli yurttaşlığın önüne geçmesi adına pozitif olduğunu fakat sistemdeki bazı sorunlar sebebiyle satışları negatif yönde etkilediğini dile getirdi. Bucak, sistemin durdurulup piyasa temsilcilerinden görüş alınarak sürdürülmesi gerektiğini ve hatta çalıştay kurulması gerektiğini söyledi. Altan Elmas ise, “Konut üretiminin zorlaştığı, maliyetlerin artığı, konut fiyatlarının, kiraların arttığı ve konuta erişimin düştüğü bu günlerde konut sektörünü zora sokacak işler yapılması hiç doğru bir adım değil. Bu şekilde yürüyen sistemle beraber satışların yüzde 80’ninde sorun çıkacak. Yabancılara konut satışı yaparken banka teminatı yapan değerleme şirketleriyle bu sistem yürümez.” dedi. Elmas gerçekleştirilen düzenlemeye şiddetle karşı çıktıklarını ve bu söz konusu kararın iptal edilmesi gerektiğini dile getirdi. Elmas “Sistemi iptal edip bize 6 ay müddet verseler konu üzerinde çalışsak sorunlar çözülecek. Bizler zamanında bu hataları yapan firmaların cezalandırılmasını istedik. 3-5 firma yüzünden tüm sektör mağduruz” dedi.
Eksperler ne diyor?
Eva Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü olan Cansel Turgut Yazıcı ise bu mevzu hakkında şu duyuruları yaptı: “Değerleme uzmanlarının özellikle yabancıya satışta konutların fiyatını düşük gösterme gibi bir durumu söz konusu olamaz. Bizler piyasa fiyatı neyse onu göstermekle yükümlüyüz. Sistemde zaman zaman ufak hatalar yaşanmış olabilir. Yeni gelen uygulama ile zaman içerisinde her şey yerine oturacaktır. Uygulamanın vatandaşlık alımındaki sıkıntıların ve hileleri önüne geçmesi açısından önemli ve faydalı bir adım olduğunu düşünüyorum.”
