2020’de Ticaret Bakanlığı’na yapılan tüketici şikayetlerinde listede başı e-ticaret çekti. Faaliyetlerinin suç oluşturduğu düşünülen şirketler ile ilgili olarak savcılıklara suç duyurusunda bulunan Bakanlık’ın, erişim engeli talep etmesi mümkün. Koronavirüs salgınının başladığı tarihten beri irili ufaklı 40 bine yakın yeni e-ticaret sitesi kurulduğu düşünülüyor. Aniden artış gösteren müşteri talebini fark eden kötü niyetli girişimcilere, hizmette yetersiz kalanlar da eklendiğinde müşteri mağduriyeti tavan yaptı. Alo 175’e gelen yaklaşık olarak 443 bin çağrı içerisinde ağırlıklı e-ticaret sorunları oldu. Bakanlık e-ticaret mağduriyetini ortadan kaldırmak için fiyat araştırması ve benzeri çeşitli önerilerde bulundu.
Ağırlıklı e-ticaret sorunları neler ?
Satın alınan ürünlerin vaktinde tesliminin yapılmaması, stokta olmayan ürünlerin satışının gerçekleştirilmesi ve stokta kalmadığı münasebetiyle sözleşmenin tek taraflı olarak feshi, tüketicilere herhangi bir cayma hakkının kullandırılmaması, cayma hakkının kullanıldığı durumlarda bedel iadesinin gerçekleştirilmemesi veya mevzuatta düzenlendiği biçim ve zamanda yapılmaması gibi şikayetler ilk sıralarda yer aldı.
Bakanlığa gelen her şikayet değerlendiriliyor
Yapmış olduğu alışverişte sıkıntı yaşasa bile herhangi bir şikayette bulunmayan, hakkını aramayan milyonlarca mağdur olduğu biliniyor. Sahtekarlığa maruz kalmalarına rağmen genelde bazı vatandaşlar, “vaktim yok” tarzı bahaneleri kullanarak hakkını aramıyor. Hâlbuki, Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi’nin Genel Müdürü olan Ahmet Erdal’ın aktardıklarına bakılırsa haksızlık yapanın, yaptığı yanına kalmıyor.
Şirketlerin mesafeli satış işlemleri ile ilgili tüketici başvurularında bakanlığa gelen şikayetlerin değerlendirme alındığını ve söz konusu şirketten bilgi, belge ve açıklama talep ettiklerini bildiren Genel Müdür Erdal, “Tespit edilen aykırılığın türüne göre idari yaptırıma konu olmayan durumlarda tüketici aleyhine bir uygulama olup olmadığı değerlendiriliyor. Varsa şirkete mevzuat hükümlerine uygun davranması yönünde uyarı yapılıyor. Tüketicilere de yasal hakları ve kullanımı hususunda bilgi veriliyor.” dedi.
İdari yaptırıma neden olacak bir aykırılığın tespit edilmesi durumunda da, Ticaret İl Müdürlükleri veya Bakanlık Müfettişlerince denetim gerçekleştiriliyor. Alakalı mevzuat uyarınca da idari para cezası uygulanıyor. Erdal, etkinlikleri suç oluşturduğu düşünülen şirketlere yönelik farklı bir işlem gerçekleştirdiklerini söyleyerek, “Savcılıklara suç duyurusunda bulunarak, erişim engeli talep ediliyor” şeklinde konuştu.
Öte yandan, mesafeli yöntem ile satış işlemi gerçekleştirilen mal ve hizmetlerin reklam ve tanıtımlarında tüketicileri aldatacak ve yanıltacak ifadeleri içermesi veya haksız ticari uygulama özelliği barındıran satış ve pazarlama prosedürlerinin uygulanması halinde, bakanlık yapısındaki Reklam Kurulu da re’sen veya suçlamaya bağlı olarak inceleme yapıyor ardından sonuca göre idari para cezası ya da durdurma kararı gibi yaptırımlar uygulamaya konuyor.
Fiyat araştırması
E-ticaret için özellikle indirim zamanlarının tuzaklar ile dolu olduğunu belirten Ahmet Erdal, tüketici kesimi, “Şikayet artışı en fazla bu dönemlerde yaşanıyor” şeklinde uyarıda bulundu. Özel günlerde oldukça yüksek oranlarda yapıldığı öne sürülen indirimlerin doğruluğu ile ilgili olarak diğer satıcı ya da sağlayıcılarda aynı ürünün fiyatına yönelik araştırma yapılması mağduriyet oluşmaması için oldukça önemli.
Aykırılıkların tespit edilmesi durumunda gereken idari müeyyidelerin uygulamaya konduğunu ifade eden Erdal “Mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak hak kaybına uğrayan tüketicilerimizin uyuşmazlıklarının çözümü için parasal sınırlar da dikkate alınarak Tüketici Hakem Heyetleri ya da Tüketici Mahkemelerine başvurmaları gerekmektedir. Ayrıca tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı nitelikteki reklamlar hakkında da Bakanlığımız bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Kurulu’na başvuruda bulunulduğu takdirde idari yaptırım uygulanması sağlamış olacaktır.” ifadelerini kullandı.
E-ticaret mağduriyetine son
Piyasa Gözetim ve Denetim Müdürlüğü tarafından e-ticarette güvenli alışveriş yapabilmek için verilen öneriler;
- Alınacak ürün kararlaştırıldıktan sonra; satıcı ya da sağlayıcı ile ilgili iletişim bilgisi, vergi kimlik numarası, MERSİS ve ETBİS kaydı sorgulaması yapın. Satılan ürün fiyatını özellikle standart nitelikte olan ürünler için diğer satıcı ya da sağlayıcılarda olan fiyatlar ile karşılaştırma yapın.
- Satıcı kişinin internet sitesinin güvenliği ile alışverişe yönelik güvenli ödeme yöntemleri seçeneklerinin olup olmadığına bakın.
- Sosyal medya kanalları vasıtasıyla yönlendirilen internet siteleri ile ilgili olarak satıcı ya da sağlayıcının internet sitesine yönelik yönlendirmenin yapıldığını adres çubuğu üzerinden kontrol edin.
- Ödeme işleminin öncesinde, mevzuatta bulunan ve satıcı ya da sağlayıcı unvanı, açık adresi, ayrıntılı başka iletişim bilgileri, mal ya da hizmetin ödenecek total tutarı, cayma hakkına dair ayrıntılar ve hak arama yollarını içeren ön bilgilerin verilip verilmediğini kontrol edin.
Cayma hakkı
Online olarak yapılan alışverişlere, mesafeli satış deniyor. Mesafeli satışlarda, tüketici olarak bir gerekçe göstermeden veya ceza ödemesi yapmadan 2 hafta içerisinde cayma hakkınız bulunuyor. Satışta cayma hakkı ile ilgili olarak gerekli ön bilgilendirme tarafınıza yapılmamış ise, bu söz konusu süre 1 yıla kadar uzar. Cayma hakkınızı kullanmak isterseniz yazılı bir şekilde ya da SMS, e-posta, internet gibi yöntemler ile satıcı ya da sağlayıcıya durumu bildirmeniz yeterli olacaktır. Telefonla gerçekleştirilen cayma hakkı bildirimi geçersiz sayılmaktadır.
